Młodzież i stres to połączenie, które jest udziałem coraz większego grona nastolatków. Wielu z nich już jako dzieci doświadczyło sytuacji stresowych i lękowych. U innych pojawiły się wraz z wejściem w okres dojrzewania. I nie chodzi tu o lęk związany z przechodzeniem przez kolejne etapy rozwoju emocjonalnego, który po pewnym czasie mija. Ten paraliżujący i blokujący przed pełnym zaangażowaniem się w różne aktywności i relacje lęk, zwykle ma tendencję do nasilania się i obejmowania kolejnych obszarów życia.
Czego młodzież boi się najczęściej i jak w poradzeniu sobie z lękiem może im pomóc psychoterapia?
Jak rozpoznać zaburzenia lękowe u nastolatka?
Osobami, które jako pierwsze powinny dostrzec problemy emocjonalne o podłożu lękowym u młodzieży, są rodzice i opiekunowie w domu oraz nauczyciele i wychowawcy w szkole. Zaburzenia lękowe mogą się przejawiać w postaci:
- nieadekwatnego do sytuacji i okoliczności silnego lęku,
- unikania sytuacji, które dla młodego człowieka są zbyt stresujące, jak pójście do szkoły, podróż środkiem komunikacji miejskiej lub samochodem (jako pasażer),
- dolegliwości i objawów somatycznych, w tym pocenia się, drżenia dłoni lub całego ciała, szybszego bicia serca i przyspieszonego oddechu,
- zachowań lękowych trwających dłużej, niż wywołujący je bodziec.
Młodzież i stres — czego najczęściej boją się młodzi ludzie
Powyższe objawy mogą wskazywać na różne zaburzenia lękowe. Do najczęstszych doświadczanych przez nastolatka, należą:
- fobie społeczne — dotyczą relacji z innymi, w tym z rówieśnikami, nauczycielami i osobami, których nie zna. Lęk może się objawiać w postaci dolegliwości o podłożu somatycznym, czyli drżenia rąk, nadmiernej potliwości, bólu brzucha itp. Nastolatek boi się oceny, osądu, odrzucenia, wyśmiania i bycia dziwnym w oczach innych;
- uogólnione zaburzenia lękowe — mogą dotyczyć różnych sfer życia i osób, o które nastolatek się martwi. To może być lęk, że ktoś z bliskich poważnie zachoruje, albo go zostawi. Młody człowiek martwi się też o swoje relacje w szkole i w grupie rówieśniczej. Lęk ma charakter ciągły, czyli towarzyszy nastolatkowi również wtedy, gdy w danej chwili nie występują żadne bodźce, które mogłoby aktywować reakcję lekową;
- zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (OCD) – natrętne myśli o podłożu lękowym zwykle zmuszają nastolatka do wykonania określonych czynności, czyli tak zwanych rytuałów, co na pewien czas ma go uchronić przed groźbą czegoś strasznego. Może to przybierać postać długiego i wielokrotnego mycia rąk, wycierania się chusteczkami, wykonywania określonych ruchów, w tym tych wykonywanych w trakcie chodzenia;
- napady paniki — są nagłe, nieadekwatne do sytuacji oraz bodźców i zwykle wywołują problemy z oddychaniem, przyspieszone bicie serca, suchość w ustach, drżenie, ból w klatce piersiowej i zawroty głowy.
Nie należy liczyć na to, że tego rodzaju zaburzenia samoistnie ustąpią wraz z wiekiem. Wręcz przeciwnie, zwykle nasilają się, utrwalają i coraz bardziej destabilizują życie młodego człowieka. Dlatego tak ważna jest wczesna fachowa pomoc, by jak najszybciej wprowadzić zmiany w myśleniu i odczuwaniu różnego rodzaju lęków.
Terapia poznawczo – behawioralna skutecznym wsparciem nastolatków
Gdy rozmowy z rodzicami okażą się nieskuteczne, warto rozważyć skorzystanie z pomocy psychoterapeuty. Ważne jednak, by nastolatek wyraził zgodę zarówno na wizytę, jak i na terapię, co zwiększy szansę na jej powodzenie.
Metodą terapeutyczną, która okazuje się bardzo skuteczna w zaburzeniach lękowych, jest terapia poznawczo-behawioralna. Jest ona uznawana też za jedną z najczęściej stosowanych form terapii, które sprawdzają się w pracy z młodzieżą cierpiącą na zaburzenia lękowe.
Przeczytaj także: Ataki paniki — jak sobie z nimi poradzić
Pomaga ona dotrzeć do fałszywych przekonań, które stoją za napadami lęku i zachowaniem o podłożu lękowym. Nazwanie ich to pierwszy krok do ich stopniowej zmiany na przekonania wspierające, które będą polepszać jakość życia zarówno w relacji ze sobą, jak i z innymi.
Ze względu na to, iż nierzadko zaburzenia lękowe mają swoje źródło w dzieciństwie i są mocno związane z sytuacją rodzinna, dobrym rozwiązaniem jest dodatkowy udział w terapii rodzinnej. Dzięki temu sprzyjające i rozumiejące środowisko rodzinne pozytywnie wpłynie na efekty terapii i jej trwałość.
Warto też pamiętać, że im wcześniej nastolatek uzyska skuteczną pomoc, tym krótszy i efektywniejszy będzie sam proces terapeutyczny. I choć młodzież i stres to dziś często spotykany duet, to tym bardziej warto zrobić wszystko, by wesprzeć młodych ludzi w stawianiu czoła codziennym wyzwaniom. Dzięki temu już na tym etapie staną się na tyle mocni, by z większą pewnością siebie wejść w dorosłe życie.
