Strach i lęk towarzyszą nam od najmłodszych lat. I choć pełnią w naszym życiu ważną rolę, to nierzadko potrafią też skutecznie nas ograniczać i zaburzać codzienne funkcjonowanie. Zwłaszcza lęk, który związany jest z tym, co może, ale nie musi wydarzyć się w bliższej lub dalszej przyszłości. Dlatego warto znać najbardziej charakterystyczne objawy zaburzeń lękowych, co pozwoli w porę zgłosić się po pomoc i tym samym zahamować ich rozwój.
Czym dokładnie są zaburzenia lękowe, jak się objawiają i dlaczego tak ważne jest ich wczesne rozpoznanie?
Czym są zaburzenia lękowe?
Gdy nagle przytrafia ci się coś, co zagraża twojemu bezpieczeństwu lub wymaga wzięcia odpowiedzialności za zrobienie czegoś złego, naturalną reakcją jest strach. Pojawia się jako odpowiedź na to, co dzieje się w tej konkretnej chwili. Zwykle też mija, gdy sytuacja się uspokaja i wszystko wraca do równowagi.
Inaczej rzecz ma się z lękiem, który próbuje nas chronić przed przyszłymi wydarzeniami. Te najczęściej postrzegane są przez nas jako niekorzystne i negatywne, zagrażające naszemu bezpieczeństwu. Tu również, podobnie jak strach, lęk może się okazać pomocny i pomóc w przygotowaniu na to, co może się stać.
Problem pojawia się w sytuacji, gdy zaczynasz odczuwać lęk bez racjonalnych powodów. Takich, które nie istnieją ani obecnie, ani też nie ma podstaw, by sądzić, że staną się twoim udziałem w przyszłości. To pierwsza oznaka tego, że możesz doświadczać zaburzeń lękowych. Wówczas praktycznie codziennie, zwykle bez dłuższych przerw towarzyszy ci przekonanie, że wydarzy się coś złego, choć nie jesteś w stanie określić, czego miałoby to dotyczyć. To skutkuje reakcjami nielogicznymi i nieadekwatnymi do tego, czego aktualnie doświadczasz.
Zaburzenia lękowe mogą przybrać postać objawów zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Zwykle nie pojawiają się z dnia nadzień, co oznacza, że warto zwracać uwagę już na pierwsze symptomy. W porę zdiagnozowane dają dużo lepsze rokowania niż te w zaawansowanym stadium.
Objawy zaburzeń lękowych
Objawy w dużej mierze zależą od grupy zaburzeń, do których dany lęk należy i którego możesz doświadczać. Mogą się też różnić w przypadku poszczególnych osób, ponieważ każdy jest inny i tym samym niektóre objawy mogą przybierać nieco inną postać. Większość jednak jest podobna i charakterystyczna dla zaburzenia zakwalifikowanego do danej grupy.
Objawy fobii
Lęk przy fobii dotyczy określonych bodźców w postaci ludzi, zwierząt, miejsc lub sytuacji. Gdy dochodzi do spotkania z nimi, wywołuje to silne reakcje. Objawy zaburzeń lękowych mogą przybrać w tym przypadku postać:
- unikania za wszelką cenę bodźców wywołujących reakcję lękowe,
- szybszego bicia serca,
- zimnych potów,
- wtórnego leku przed śmiercią.
Objawy zaburzeń lękowych przy lęku uogólnionym
Tego rodzaju zaburzenie będzie ci towarzyszyć niemal przez cały czas, niezależnie od tego, co w danej chwili robisz. Lęk uogólniony zwykle objawia się w postaci:
- problemów z pamięcią i koncentracją,
- zaburzeń snu,
- niepokoju ruchowego,
- drażliwości i ciągłego uczucia zdenerwowania,
- uczucia bezradności,
- drżenia i napięcia mięśniowego,
- bladości lub czerwienienia się,
- zawrotów głowy,
- kołatania serca,
- suchości w ustach,
- rozstroju żołądka,
- pocenia się,
- obaw o zdrowie swoje lub swoich bliskich,
- uczucia duszenia się.
Aby można było mówić o zaburzeniu, wybrane objawy muszą ci towarzyszyć przez co najmniej kilka tygodni, a nawet miesięcy i to niemal codziennie.
Objawy lęku napadowego
To, wobec czego inni przeszliby obojętnie, u ciebie może wywołać atak paniki. Zwykle pojawia się on jako reakcja na różnego rodzaju bodźce w postaci stresujących sytuacji. Wówczas możesz doświadczyć:
- bólu i ucisku w klatce piersiowej,
- bardzo szybkiego bicia serca,
- intensywnego niepokoju,
- zawrotów głowy,
- trudności w oddychaniu i uczucia, że zaraz się udusisz,
- strachu przed śmiercią,
- lęku przed utratą kontroli,
- problemów gastrycznych,
- irracjonalnego zachowania nieadekwatnego do zaistniałej sytuacji.
Objawy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
Znane jako OCD, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne należą do jednych z bardziej uciążliwych i destabilizująco wpływających na życie osoby, która na nie cierpi. Obsesyjny lęk może być związany ze zdrowiem i higieną, pieniędzmi lub bezpieczeństwem swoim i bliskich.
Nawracające i przymusowe myśli to coś, nad czym osoba cierpiąca na OCD nie ma kontroli. Im bardziej stara się je od siebie odsunąć, z tym większą siłą do niej wracają. W takiej sytuacji jedynym sposobem na zmniejszenie ich negatywnego wpływu są zachowania nierzadko przybierające postać rytuałów. To może być między innymi częste mycie rąk jako reakcja na lęk przed brudem i zarazkami.
Objawy zaburzeń lękowych przy lęku separacyjnym
Gdy dziecko panicznie boi się przebywać z dala od rodzica, może to być normalna reakcja w przypadku pierwszego dnia w przedszkolu lub w szkole. Problem pojawia się wówczas, gdy sytuacja powtarza się każdego dnia, co może mocno utrudniać edukację dziecka i funkcjonowanie rodzica. W takiej sytuacji bardzo prawdopodobne, że dziecko cierpi na lęk separacyjny, co wymaga wsparcia psychologicznego.
Rozpoznawanie lęku — dlaczego jest takie ważne
Wiedza dotycząca objawów zaburzeń lękowych to pierwszy i bardzo ważny krok w profilaktyce tego typu problemów zdrowotnych. Im wcześniej dostrzeżesz je u siebie lub swoich bliskich i skorzystasz z pomocy, tym szybciej się od nich uwolnisz. Czas terapii może się różnić w zależności od wybranego zaburzenia, ale z pewnością będzie on krótszy.
Każde zaburzenie lękowe wpływa destabilizująco zarówno na życie osobiste i zawodowe, jak i na relacje z innymi. Dlatego nawet wtedy, gdy nie jesteś pewien, czy to, czego doświadczasz, jest początkiem poważnego problemu emocjonalnego, możesz skorzystać z pomocy psychoterapeuty. Nie tylko dowiesz się, czy twoje przypuszczenia były słuszne, ale też dowiesz się, jak sobie radzić z przeżywanym lękiem, gdy okaże się, że nie jest to objaw jednego z zaburzeń.
